20 października 2017 r. prof. Ewa Chojecka zainaugurowała tegoroczny cykl wykładów i prelekcji organizowanych przez Wydział Humanistyczno-Społeczny ATH w ramach cyklu „Akademickie Forum Humanistyczne”.

W swoim wykładzie prof. Chojecka podjęła refleksję na temat regionalizmu w kontekście europejskim, skupiając  uwagę głównie na Górnym Śląsku jako regionie pogranicza.

Zdaniem prof. Chojeckiej źródeł słabości tożsamości regionalnej w Polsce (niezwykle silnej w krajach Europy Zachodniej, takich jak Niemcy, Francja czy Włochy) należy szukać w odmiennym rozwoju cywilizacyjnym dawnej Rzeczypospolitej, w której słabość miast jako podmiotów kulturotwórczych łączyła się z trwającym znacznie dłużej niż w krajach Europy Zachodniej poddaństwem chłopów.

Prof. Chojecka zwróciła uwagę, że w kulturowych narracjach w Polsce dominują trzy obszary, które pełnią swoistą rolę mitotwórczą: dawne Kresy (utracone, dlatego silnie symboliczne), główne dzielnice historycznej Polski  (Wielkopolska, Małopolska, Mazowsze i Pomorze) oraz dołączone do Polski decyzją Stalina tzw. Ziemie Zachodnie. Na tym tle Górny Śląsk jawi się jako region odrębny, zmarginalizowany, jako swoiste biblijne „kamienie odrzucone przez budujących”. Specyfika tego regionu, porównanego przez prof. Chojecką do swoistej „sceny obrotowej”, polega na kulturowej graniczności oraz historycznych powiązaniach z Czechami, Austrią czy Prusami. To historyczne ukształtowanie, swoista palimpsestowość Śląska, nie jest jednak jego słabością, ale największą siłą, gdyż zdaniem prof. Chojeckiej wielowymiarowość i otwartość, wielojęzyczność i współistnienie kilku kultur i tradycji religijnych buduje  swoistą „tkankę łączną” pogranicza (opisywaną przez Krzysztofa Czyżewskiego) Generuje ona niezwykłe bogactwo form artystycznych (widocznych chociażby w architekturze Bielska) i stwarza podstawę do nowoczesnego myślenia regionalnego „tu i teraz”.

dr Tomasz Markiewka