W dniach 20-22 listopada w murach naszej uczelni miała miejsce I Międzynarodowa Konferencja Naukowa Teatralność-Antyteatralność: badania transdyscyplinarne i scenologiczne nad teatrem współczesnym, której organizatorem był Instytut Neofilologii.

W wydarzeniu wzięli udział krytycy teatralni, specjaliści i badacze z największych ośrodków naukowych w Argentynie, Peru, Hiszpanii, Słowacji, Czechach i Polsce. Różnorodność tematyczna, a także stylistyczna zaprezentowanych wystąpień jak i liczebność uczestników przyczyniły się do ciekawego i bogatego merytorycznie wydarzenia.

30 prelegentów zaprezentowało w swoich wystąpieniach cały wachlarz i przekrój teatralnych manifestacji i inspiracji wśród których trzeba wspomnieć teatr kwantowy, sztukę scenograficzną Fabio Puigservera i jej polskie wpływy. Zostały omówione również funkcja widza w przestrzeni scenicznej, wpływy teatru politycznego, teatr hiszpański z początku XX wieku, a także różnorodność doświadczeń performatywnych oraz propozycji, które współtworzyły jedną z głównych osi tematycznych konferencji: transdyscyplinarność. Prelegenci z różnych krajów mieli okazję do skonfrontowania swoich założeń i wypracowanych rozwiązań, które ewoluowały wraz z przekraczaniem granic dyscyplin, a w wyniku których pojawiły się nowe propozycje współpracy i zostały zaproponowane nowe rozwiązania. Studenckie Koło Teatralne Kurtyna po przedstawieniu lektury performatywnej sztuki Doroty Masłowskiej Między nami dobrze jest zostało zaproszone przez obecnych na konferencji krytyków teatralnych oraz naukowców do współpracy z reprezentowanymi przez nich instytucjami kulturalnymi i naukowymi.

Warto podkreślić, że w konferencji uczestniczyli nie tylko badacze i naukowcy podejmujący w swoich tematach różne procesy kreacji w teatrze, ale także krytycy teatralni, którzy publikują w ważnych hiszpańskich, słowackich i polskich czasopismach specjalistycznych. Wśród wielu cenionych i rozpoznawalnych nazwisk znalazły się prelekcje Lucasa Margarita oraz Jorge Dubattiego z Uniwersytetu w Buenos Aires, Ivána Alcázara, Marty Rafa Serry, Ivána Garcii z Uniwersytetu w Barcelonie oraz Magdaleny Figzał-Janikowskiej i Anety Głowackiej z Zakładu Teatru i Dramatu Uniwersytetu Śląskiego.

Wybranymi tematami poruszanymi w wystąpieniach w trakcie trzydniowych sesji były: współczesna dramaturgia meksykańska, dramaturgia kwantowa, teatr neapolitański, historia porównawcza widza teatralnego, George Sand jako bohaterka dramatu polskiego, kształty teatralności i antyteatralności we współczesnym słowackim teatrze, antyteatralność działań w hinduskim tańcu, teatralność działań Władysława Hasiora, przestrzeń nieteatralna – teatralna, teatr bezprzymiotnikowy, teoria grafów i teatr, teatr społecznie i politycznie zaangażowany w Polsce, niestabilność fundamentów filozoficznych w teatrze współczesnym, antyteatr a widzowie, przekład dramatu i tradaptacja w kontekście teatru azjatyckiego, metateatr Luigiego Pirandella, dialog pomiędzy teatralnością i antyteatralnością, teatr niewidzialny: nowe praktyki sceniczne pomiędzy teatralnością i antyteatralnością.

Konferencję objęły patronatem: Ambasada Republiki Argentyńskiej w Polsce oraz Instytut Cervantesa w Krakowie. W panelu poświęconemu ważnym publikacjom teatralnym został zaprezentowany m.in. przekład Héctora Levy-Daniela Kobiety Nazistów, którego autorami są prof. dr hab. Carlos Dimeo Álvarez oraz prof. dr hab. Michał Kopczyk. W wydarzeniu wzięli udział konsul Ambasady Republiki Argentyńskiej Miguel Ángel Cuña, ataché kulturalna Zofia Dutkowska oraz Dyrektor zaprzyjaźnionego Instytutu Cervantesa w Krakowie Fernando Martínez Vara de Rey de Irezábal, który zaprezentował twórczość hiszpańskiego dramaturga Antonia Césara Morona.

Konferencji towarzyszyły również wydarzenia specjalne. Wśród nich znalazły się spotkanie i rozmowa z pisarką Dorotą Masłowską, która opowiedziała o swoim stosunku do teatru i o procesie tworzenia przez nią powieści –

„(…) Ja zostałam zaproszona do pisania sztuk teatralnych, to nie był mój własny pomysł, bo oryginalnie jestem powieściopisarką i ja tych sztuk kompletnie pisać nie umiałam, być może dalej nie umiem. Wydaje mi się jednak, że obcując z literaturą na różnych poziomach od kiedy nauczyłam się czytać i pisać, jak każdy człowiek, dysponuję pewną intuicją opowiadania historii i to nią posługuję się pisząc dla teatru. Staram się traktować swój brak umiejętności jako pewien atut, to znaczy, moja wyobraźnia po prostu podąża innymi ścieżkami i to jest coś co stanowi o jej oryginalności.”

„(…) Mnie te gatunki i różne konwencje literackie służą jako rodzaj narzędzia czy może katalizatora. Właściwie lubię takie silne konwencje i silne formy, bo zmuszają mnie do zmiany myślenia i sprawiają, że to co robię jest dla mnie zaskakujące. Traktuję je jako rodzaj stelaża, na którym mogę powiesić język”.

 „(…) Sytuacja autora żyjącego jest tak samo trudna jak autora nieżyjącego, bo wydaje mi się, że nie zawsze jest tak, że autor jest generatorem jedynych słusznych narracji na temat tego co pisze. To jest fantastyczne, że coś może być różnie interpretowane przez różnych ludzi i że ludzie o różnych poglądach mogą znaleźć w sztuce coś zrozumiałego dla siebie i dotykającego ich”.

Rozmowę poprowadził dr Pau Freixa Terradas, tłumacz książki Masłowskiej Między nami dobrze jest, której przekład ukaże się niebawem w Hiszpanii. Fragmenty tłumaczeń zostały wykorzystane w przygotowanej przez uczelniane Koło Teatralne Kurtyna lekturze performatywnej tej groteskowej opowieści.

Również w Galerii Akademickiej ATH miała miejsce wystawa plakatów teatralnych z Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, Teatru Śląskiego w Katowicach, uczelnianego Koła Teatralnego Kurtyna oraz innych plakatów z lat 60., 70. i 80., które oprócz funkcji informacyjnej, posiadają niewątpliwy wymiar estetyczny.

Transdyscyplinarność oraz merytoryczny charakter wygłoszonych prelekcji, a także różnorodność towarzyszących jej wydarzeń przyczyniły się do pozytywnego odbioru konferencji, której kolejna edycja będzie miała miejsce już w listopadzie 2020 roku.   

prof. ATH dr hab. Carlos Dimeo Álvarez
dr Agnieszka Palion-Musioł
mgr Aleksandra Hasior